زبان گرجی که گرجی ها به آن کارتولی اِنا (Kartuli Ena | ქართული ენა) می گویند، دارای خط و الفبای گرجی خاص خود بوده و زبان بومی مردم گرجستان (Sakartvelo | საქართველო) است. این زبان به عنوان زبان رسمی کشور گرجستان شناخته می شود. زبان گرجی از جمله زبان های قفقازی محسوب می شود و متعلق به خانواده زبان های کارتولی (Kartuli | ქართული) است. این زبان یکی از قدیمی ترین زبان های دنیا به شمار می آید و تاکنون در طول تاریخ تکلم می شود.
با گشتی نو مجری تور گرجستان همراه باشید تا با زبان گرجی بیشتر آشنا شوید. گشتینو | مقصد شما برای سفر به گرجستان.
زبان گرجی از اصلی ترین و معتبرترین زبان های دنیا
زبان گرجی از جمله ده زبان اصلی و باستانی دنیاست است که همچنان زنده و در حال استفاده است. این زبان به خط مخصوص خود، یعنی خط گرجی، نوشته می شود که این خط یکی از ۱۶ الفبای اصلی و معتبر دنیا است. الفبای گرجی در طول تاریخ دستخوش تغییرات مختلفی قرار گرفته است، اما همچنان هویت خاص خود را حفظ کرده است. این زبان دارای 3 نوع سیستم نوشتاری منحصر به فرد است. در سال 2016، یونسکو ” فرهنگ زنده سه نوع سیستم نوشتاری خط و الفبای گرجی ” را به عنوان میراث فرهنگی ناملموس بشریت به رسمیت شناخت.
علاوه بر گرجستان، زبان گرجی در برخی مناطق دیگر نیز به طور گسترده صحبت می شود. در بخش هایی از آذربایجان، شمال شرق ترکیه، و در برخی از مناطق ایران مانند شهرهای فریدون شهر و بوئین میاندشت در استان اصفهان، مردم به زبان گرجی صحبت می کنند. گرجی هایی که در فریدونشهر و بوئین و میاندشت زندگی می کنند از نوادگان گرجیانی هستند که در زمان صفویه به این منطقه تبعید شده اند. اما با وجود گذشت قرن ها هنوز زبان و فرهنگ خود را حفظ کرده اند. این امر نشان از گسترش این زبان به فراتر از مرزهای گرجستان دارد و به حفظ و گسترش فرهنگ گرجی در مناطق مختلف جهان کمک کرده است.
زبان گرجی نه تنها به عنوان زبان رسمی کشور گرجستان شناخته می شود، بلکه به عنوان یک گنجینه فرهنگی و تاریخی با اهمیت بسیار در قفقاز و مناطق اطراف آن باقی مانده است. حفظ و گسترش این زبان در دنیای مدرن نیازمند توجه و تلاش های بیشتری است تا این زبان باستانی همچنان در سطح جهانی شناخته شده و معتبر بماند.
زبان گرجی از قدیمی ترین زبان های دنیا
یکی از زبان های قفقازی، زبان گرجی است که در منطقه قفقاز و به ویژه در کشور گرجستان به طور گسترده صحبت می شود. زبان های قفقازی به گروهی از زبان ها اطلاق می شود که در منطقه جغرافیایی قفقاز، در میان دریای سیاه و دریای خزر، به کار می روند. این زبان ها از نظر ساختار زبانی و فرهنگی، ویژگی های خاص خود را دارند که آن ها را از دیگر زبان ها متمایز می کند.
زبان های قفقازی از نظر طبقه بندی منطقه ای به سه گروه اصلی تقسیم می شوند که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند:
1- زبان های قفقازی شمال غربی: این دسته از زبان ها در منطقه شمال غربی قفقاز مورد استفاده قرار می گیرند.
2- زبان های ناخوداغستانی: این گروه شامل زبان هایی است که در منطقه شمال شرقی قفقاز رایج هستند.
3- زبان های کارتولی: این گروه در منطقه جنوب قفقاز به کار می روند و شامل زبان های مختلفی است که از جمله مهم ترین آن ها زبان گرجی یا زبان کارتولی است.
زبان گرجی، در گروه زبان های کارتولی قرار دارد. این زبان علاوه بر اینکه به عنوان زبان ادبی و علمی در گرجستان استفاده می شود، دارای تاریخ و فرهنگ غنی ای است که بازتاب دهنده هویت ملی و تاریخی مردم گرجی است. گرجی ها ها خود را کارتوِلی (Kartveli | ქართველი) می نامند و به زبان خود کارتولی (Kartuli | ქართული) می گویند. از دیگر زبان های مهم این گروه می توان به زبان های مگرولی (Megruli | მეგრული)، لازوری (Lazuri | ლაზური) و سوانوری (Svanuri | სვანური) اشاره کرد.
خط گرجی از قدیمی ترین سیستم نوشتاری جهان
خط گرجی به عنوان یکی از قدیمی ترین و مهم ترین سیستم های نوشتاری جهان شناخته می شود. طبق روایت های تاریخی و با استناد به کتاب باستانی ” سرگذشت کارتلی ” (Kartli | ქართლი)، این خط توسط پارناواز یکم (Parnavaz | ფარნავაზ)، پادشاه گرجستان باستان، اختراع شده است. این اختراع نه تنها به تحول فرهنگی در گرجستان کمک کرد بلکه به حفظ زبان گرجی و گسترش آن در طول تاریخ نیز نقش بسزایی داشت.
حروف الفبای گرجی
الفبای گرجی که در حال حاضر در گرجستان استفاده می شود، نتیجه تحولاتی است که در طول قرون وسطی در این کشور صورت گرفته است. این الفبا شامل ۳۳ حرف است که به دو دسته صامت و مصوت تقسیم می شود. در زبان گرجی پنج مصوت (ა–ე–ი–ო–უ) و بیست و هشت صامت وجود دارد. این الفبا از چپ به راست نوشته می شود و همچنان به عنوان یکی از اجزای اصلی هویت فرهنگی و زبانی گرجستان باقی مانده است.
حروف گرجی | ||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
ლ | კ | ი | თ | ზ | ვ | ე | დ | გ | ბ | ა | ||||
ქ | ფ | უ | ტ | ს | რ | ჟ | პ | ო | ნ | მ | ||||
ჰ | ჯ | ხ | ჭ | წ | ძ | ც | ჩ | შ | ყ | ღ |
خط گرجی نه تنها به عنوان ابزاری برای نوشتن، بلکه به عنوان نمادی از هویت ملی و فرهنگی گرجی ها، نقش بسیار مهمی در تاریخ این ملت ایفا کرده است. این هنر و خط باستانی همچنان در زندگی روزمره گرجی ها حضور دارند و به حفظ و توسعه زبان و فرهنگ گرجی در دوران معاصر کمک می کنند.