محله آبانوتوبانی تفلیس گرجستان منطقه تاریخی با چشمه های آب گرم

محله آبانوتوبانی تفلیس گرجستان

شهر تفلیس (Tbilisi | თბილისი) پایتخت گرجستان، با وجود جنگ ها و تاخت وتازهای فراوان در طول تاریخ، هنوز محله های تاریخی خود را در دو سوی رود مطکواری (Mtkvari | მტკვარი) حفظ کرده است. یکی از کهن ترین این مناطق، محله آبانوتوبانی (Abanotubani | აბანოთუბანი) است. مکانی که افسانه ی پیدایش شهر تفلیس در قرن پنجم میلادی، توسط شاه واخطانگ گرگاسالی (Vakhtang Gorgasali | ვახტანგ გორგასალი) پادشاه ایبریا (Iberia | იბერია)، به آن مربوط است.

اگر می خواهید محله ای را در تفلیس ببینید که تاریخ، فرهنگ و آرامش را یک جا در خود دارد، همراه با گشتینو در تور گرجستان سری به آبانوتوبانی بزنید. با ما تا پایان این مقاله همراه باشید تا این گنج پنهان را بهتر بشناسید.

تاریخچه ای کهن تر از افسانه

هرچند این افسانه به دوران شاه گرگاسالی اشاره دارد، اما وجود شهری در این منطقه پیش از آن نیز توسط نقشه های ی قرن سوم و چهارم میلادی جغرافیدان رومی، کاستوریوس، تأیید شده است. در این نقشه، تفلیس با نام لاتین “فیلادو” به معنای “گرم” آمده است. همچنین، در متون تاریخی به نام موکتسوایی کارتلیسایی (Moktsevai Kartlisai | მოქცევაი ქართლისაი) مربوط به سال های ۳۶۰ میلادی، از تفلیس به عنوان یک دژ شهری یاد و که داستان چگونگی گرویدن گرجی ها به مسیحیت را روایت می کند.

پیدایش شهر تفلیس و افسانه شاه واخطانگ

در قرن پنجم، ساخت شهر تفلیس توسط شاه واخطانگ گورگاسالی در نزدیکی قلعه ناریقالا (Narighala | ნარიყალა) در کرانه ی راست رود مطکواری آغاز شد. این پروژه در آغاز قرن ششم توسط پسر او، داچی، به پایان رسید و پایتخت گرجستان از متسختا به تفلیس منتقل شد.

بر اساس افسانه ای محبوب، هنگام شکار، شاه واخطانگ، شاهین خود را به دنبال قرقاولی فرستاد. اما بازنگشت. پس از مدتی، هر دو پرنده در چشمه های آب گرم یافت شدند و این گونه بود که چشمه های حرارتی کشف و شهر بنا نهاده شد.

نام تفلیس یا تبیلیسی (Tbilisi | თბილისი) نیز ریشه در واژه ی تبیلی (Tbili | თბილი) به معنای “گرم” دارد.

حمام های گوگردی و آب گرم آبانوتوبانی

نام امروزی این محله، آبانوتوبانی به معنای محله حمام ها است. در قرن دوازدهم، ۶۵ حمام گوگردی در این منطقه وجود داشت که تا قرن نوزدهم به شش عدد کاهش یافت. امروزه بیش از ۱۰ حمام فعال در این منطقه وجود دارد. این حمام ها همیشه مورد توجه مردم بوده اند.

الکساندر دوما، نویسنده ی مشهور فرانسوی، در سال ۱۸۵۸ زمانی که بیش از یک ماه در تفلیس اقامت داشت، بارها از این حمام ها بازدید کرد و آرزو می کرد چنین مکانی در پاریس هم وجود داشت.

در تفلیس، حمام ها فقط محلی برای نظافت نبودند، بلکه محل برگزاری نشست های دوستانه، مهمانی ها و حتی مراسم های مربوط به عروسی بودند.

چشمه های آب معدنی آبانوتوبانی

با وجود گذر زمان، چشمه های آب معدنی محله آبانوتوبانی همچنان با قدرت می جوشند. این چشمه ها دارای ویژگی های درمانی منحصربه فردی هستند که علاوه بر لذت، فواید زیادی برای سلامتی از جمله درمان بیماری های پوستی، تنفسی و مفصلی دارد. همچنین به همین دلیل، این محله یکی از اصلی ترین مناطق گردشگری پایتخت گرجستان است.

بررسی های علمی این چشمه ها در قرن نوزدهم منجر به شکل گیری ایده ی ایجاد یک مرکز درمانی شد. نیکو نیکولادزه (Niko Nikoladze | ნიკო ნიკოლაძე)، نویسنده، روزنامه نگار و فعال اجتماعی گرجی، از نخستین کسانی بود که این پیشنهاد را مطرح کرد. در سال ۱۹۳۸، پزشک برجسته، میخائیل زاندوکلی (Mikheil Zandukeli | მიხეილ ზანდუკელი)، مرکز آب درمانی و استراحتگاه بالنیولوژی تفلیس را در خیابان واخطانگ گورگاسالی، پلاک ۹ تأسیس کرد. این مرکز امروزه با تکنولوژی های پیشرفته نوسازی شده، اما همچنان از چشمه های معدنی طبیعی این منطقه بهره می برد.

دیدنی های محله آبانوتوبانی

در ابتدای خیابان حمام، صومعه مردان مقدس “چهل شهید سباستین” (قرن ۲۱) و یک نمایشگاه موزه باستان شناسی روباز در بیرون آن برپا شده است.

خانه های سنتی با ایوان های چوبی، هتل ها، رستوران ها، کافه ها و فروشگاه های متنوع نیز در این محله خودنمایی می کنند. همچنین، مجسمه ای از شاهین و قرقاول، شخصیت های افسانه ای شاه واخطانگ، در اینجا نصب شده اند.

در انتهای خیابان حمام، حمام اوربلیانی (Orbeliani | ორბელიანი)مربوط به قرن 17 قرار دارد که مردم محلی آن را حمام رنگارنگ می نامند. به دلیل نمای کاشی کاری و تزئینات برگرفته از معماری اسلامی.

از پل عشق که عبور کنید می توانید وارد دره لِغوتاخِوی (Leghvtakhevi | ლეღვთახევი) وارد شوید و به سمت آبشار لغوتاخوی بروید.

مسیر پله ای دیگری به سمت باغ گیاه شناسی تفلیس می رود. جایی که تنها مسجد فعال شهر، مسجد جمعه تفلیس ، مربوط به قرن هجدهم، با مناره ای بلند که در قرن 19 به آن اضافه شد، قرار دارد. پس از تخریب مسجد مطِخی (Metekhi | მეტეხი) در سال ۱۹۵۲ توسط کمونیست ها، مسلمانان شیعه و سنی، هر دو، در این مسجد به عبادت می پردازند. این نمونه از همزیستی در گرجستان، در نوع خود در جهان اسلام نیز کم نظیر است.

تاریخ و فرهنگ زنده در دل محله آبانوتوبانی

ساکنان اولیه ی این محله بیشتر صنعت گران، رنگرزها، خیاطان و کفاشان بودند. جامعه ای با تنوع قومیتی و مذهبی متفاوت که از قرن هفدهم به بعد، به دلیل نفوذ بیشتر ایران، مسلمانان در آن اکثریت یافتند.

از دهه ۱۹۷۰ میلادی، دولت پروژه بازسازی محله را آغاز کرد و با تغییر بافت جمعیتی، امروزه آبانوتوبانی محل زندگی نمایندگانی از اقوام مختلف تفلیس است.

یوسِب گریشاشویلی (Ioseb Grishashvili | იოსებ გრიშაშვილი)، شاعر و مورخ برجسته گرجی (۱۸۸۹-۱۹۶۵)، در آثار خود، زندگی، آداب و رسوم ساکنان محله آبانوتوبانی را به صورت مستند ثبت کرده و کتابخانه – موزه ی او در خیابان آلگتی (Algeti | ალგეთი)، پلاک ۱، قرار دارد.

در سال ۲۰۰۷، در پارک آبانوتوبانی، بنای یادبود “حیدر علی اف”، رئیس جمهور پیشین آذربایجان و دوست بزرگ ملت گرجستان، نصب شد و خیابان اصلی کنار آن نیز به نام او نام گذاری شد.

محله آبانوتوبانی نه تنها مقصدی تاریخی و فرهنگی است، بلکه محلی آرام و دل نشین برای استراحت، درمان و لذت بردن از فضای اصیل تفلیس به شمار می رود. اگر به دنبال یک تجربه واقعی از تاریخ، معماری، و سبک زندگی گرجی هستید، حتماً بازدید از آبانوتوبانی را در برنامه سفرتان بگنجانید.